M. Özkan Özdoğan
Cenk Civan
7 Ekim 2023 tarihinde Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ve Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına İlişkin Tebliğ yayımlandı.
Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik’te (“Yönetmelik”) yapılan önemli değişikliklerin ana hatları aşağıda yer almaktadır:
Dijital Cüzdana İlişkin Düzenlemeler
Yönetmelik’te ilk defa dijital cüzdana ilişkin yasal düzenlemeler yapıldı. Bu düzenlemeler kapsamında, dijital cüzdan müşterinin tanımladığı ödeme hesabına veya ödeme aracına ilişkin bilgilerin saklandığı, müşteriye bu bilgileri kullanarak ödeme işlemi gerçekleştirme imkânı sağlayan ödeme aracı olarak tanımlandı. Dijital cüzdan hizmeti ise, ödeme hizmeti sağlayıcıları tarafından sunulabilecek. Dijital cüzdan hizmetine ilişkin düzenlemenin yürürlüğe girmesinden önce bu hizmeti sunmakta olanlar 7 Ekim 2024 tarihine kadar yeni düzenlemelere uyum sağlayacaklar.
Hassas müşteri verilerini mevzuata uygun şekilde iş yeri veya ödeme hizmeti sağlayıcısı adına saklayan, müşteri ile arasında hiçbir şekilde hukuki bir ilişki bulunmayan, müşteriye karşı ödeme işleminin saklamayı yapan tüzel kişi tarafından yapıldığı izlenimi oluşturmayan, ödeme işleminin hiçbir anında saklamayı yapan tüzel kişinin ödeme işlemine konu fonun sahibi olmadığı ve yürütülen faaliyete ilişkin hak ve yükümlülüklerin açık bir şekilde taraflar arasında yapılan sözleşmede belirlendiği hizmetler dijital cüzdan hizmeti olarak değerlendirilmeyecek.
Dijital cüzdan hizmeti sunmak için ödeme hizmeti sağlayıcılarının Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’ndan (“TCMB”) asgari olarak ödeme aracı ihraç etmek için lisans alması gerekiyor. Ayrıca ödeme hizmeti sağlayıcılarının dijital cüzdan vasıtasıyla müşteriye sunulacak olan diğer ödeme hizmetleri için de ilgili lisanslara sahip olması gerekecek.
Dijital cüzdanın iş yerlerinde ödeme aracı olarak kullanılması ve ödeme işlemine ilişkin fonun dijital cüzdan hizmeti sağlayan kuruluş aracılığıyla aktarılması durumunda bu kuruluşun elektronik para ihracı lisansına sahip olması gerekecek.
Dijital cüzdanın iş yerlerinde gerçekleştirilecek ödeme işleminde dijital cüzdana tanımlanmış olan başka bir ödeme hizmeti sağlayıcısı nezdindeki ödeme hesabı veya başka bir ödeme hizmeti sağlayıcısının ihraç ettiği ödeme aracı doğrudan kullanılacak ise, kuruluşun ödeme emri başlatma hizmeti lisansına sahip olması gerekecek.
6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun’da (“Kanun”) düzenlenen ödeme hizmetinin istisnaları, kapalı devre elektronik para ve ön ödemeli araçlara ilişkin hükümler dijital cüzdan hizmeti için de geçerli olacak.
Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Faaliyetlerine İlişkin Düzenlemeler
Ödeme ve elektronik para kuruluşlarının faaliyetlerinin kapsamına yenileri eklendi. Değişiklik ile birlikte kuruluşlar;
Kıymetli maden ve kıymetli taş alım satımı ile ilgili faaliyetlere aracılık edebilecekler ancak doğrudan kıymetli maden alım satımı yapamayacaklar. Ayrıca kuruluşun ilgili aracılık faaliyeti kapsamında 1 ay içerisinde yapacağı işlemler azami olarak bir önceki takvim yılındaki ödeme hacminin %1 ile sınırlı olacak.
Arayüz sağlayıcılık hizmeti yapabilecekler ancak doğrudan ya da dolaylı kıymetli maden ve kıymetli taş ile döviz alım satımı ile ilgili işlemler bu kapsamda yer almamaktadır.
Elektronik paranın ihracı veya ödeme hizmetleri ile ilgili eğitim ve danışmanlık hizmetleri verebilecekler.
Leading hizmeti sunabilecekler ancak kuruluşların leading hizmeti kapsamında sunduğu hizmetler, hizmet sunduğu finansal kuruluşun asli faaliyetinin tamamını kapsayamaz ve hizmetlerin sunumu esnasında mevzuatta düzenlenen hususlar dışında bir işlev üstlenemezler.
Açık Bankacılık Hizmetlerine İlişkin Düzenlemeler
Ödeme ve elektronik para kuruluşları tarafından müşteriye sunulacak ödeme hizmetleri için TCMB tarafından gerekli görülmesi halinde ve müşterinin bir ödeme hizmeti için ödeme hizmeti aldığı kuruluş ile arasındaki çerçeve sözleşmede bulunuyorsa ilave ödeme hizmetleri TCMB’den onay alınmadan sağlanabilecek. Ancak ilave ödeme hizmetinin sunumuna dair gerekli bilgilendirme yapıldıktan sonra müşterinin reddetmesi halinde, ilave ödeme hizmeti sunumu gerçekleştirilemeyecek.
Ödeme emri başlatma hizmeti için fonların bulunduğu hesaplar ve transfer yapılacak hesap aynı ödeme hizmeti sağlayıcısında bulunuyorsa, ödeme emri başlatma hizmeti olarak değerlendirilmeyecek.
Açık bankacılık şirketleri Yönetmelik’e eklenen nitelikli hizmetler tanımıyla birlikte katma değerli hizmet olarak tüzel kişilere sundukları hizmetleri gerçek kişilere de sunabilecekler.
Pay Devri İstinası
Kuruluşun nihai pay sahiplerinin doğrudan veya dolaylı olarak kuruluş nezdindeki pay oranında herhangi bir değişikliğe sebep olmayacak şekilde aynı gruba ait şirketler arasında gerçekleşen pay edinim ve devirleri söz konusu olduğunda TCMB’nin izninin alınması gerekmeyecek. Ancak kuruluş TCMB’ye 10 iş günü içerisinde bildirimde bulunacak.
TCMB bildirim sonrasında; denetimini engellemeyecek şeffaf ve açık bir ortaklık yapısına sahip olması şartına halel getirdiğine karar vermesi durumunda, işlemin durdurulmasını, işlemin tamamlanmış olması halinde eski duruma geri dönülmesini sağlayacak işlemlerin tesis edilmesini istemeye, bu amaca yönelik olarak belirli süre tanımaya, belirlenen sürede gerekli işlemlerin tesis edilmemesi durumunda Kanun’da ve Yönetmelik’te öngörülen yaptırımları uygulamaya yetkili olacak.
Mobil Ödemelere İlişkin Düzenlemeler
Mobil ödemelerdeki üst limitlerde değişiklik yapılarak işlem başına 1.000 TL ve müşterinin ilgili elektronik haberleşme işletmecisi nezdinde sahip olduğu tüm hatlara ilişkin aylık toplam harcama için 2.750 TL olarak belirlendi.
Ödeme Fonları ve Elektronik Para Karşılığı Toplanan Fonlara İlişkin Düzenlemeler
Kuruluşlar ödeme fonlarını teminat olarak gösteremeyecekler. Ayrıca, ödeme hizmeti kullanıcılarının kuruluş nezdindeki hak ve alacaklarına ilişkin tedbir, haciz ve benzeri her türlü idari ve adli talepleri münhasıran kuruluş tarafından yerine getirilecek.
Elektronik para kuruluşları elektronik para ihracı karşılığında aldığı fonlarla ilgili kayıtları, anonim ön ödemeli araçlar ile ilgili olanlar hariç olmak üzere fonların müşteri bazında takibini sağlayacak şekilde tutacaklar.
Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ’de (“Tebliğ”) yapılan önemli değişiklikler ise aşağıda yer almaktadır:
Uzaktan Kimlik Tespiti İlişkin Düzenlemeler
Uzaktan kimlik tespitinin biyometrik verilerle yapılması halinde kişinin onayı ve açık rızası kayıt altına alınacak.
Uzaktan iletişim aracı ile yürütülecek süreçlerde Tebliğ’deki şartlara uyulmadan kurulan sözleşmelerde tüm sorumluluk kuruluşa ait olacak.
Uzaktan iletişim aracı ile sözleşme kurulması halinde güçlü kimlik doğrulama yapılarak onayın aynı elektronik kanal üzerinden alınması gerekecek.
Kimliği tespit edilecek kişinin çevrim içi gerçek zamanlı video, çevrim içi gerçek zamanlı hareketli fotoğraf veya çevrim içi görüntülü görüşme yöntemleri kullanılarak canlılık testi yapılacak.
Yurt Dışına Veri Aktarımı ve Bilgi Sistemlerine İlişkin Düzenlemeler
Kritik bilgi sistemleri ve güvenlik kapsamında alınacak ürün ve hizmetlerin Türkiye’de üretilmesi veya üreticilerinin Ar-Ge merkezlerinin Türkiye’de bulunmasına ilişkin azami özen gösterilecek ve dış hizmet alımında bu önemli bir kriter olarak değerlendirilecek. Bu tür sağlayıcıların ve üreticilerin Türkiye’de müdahale ekiplerinin bulunması bir şart olarak aranacak.
Ödeme işleminin taraflarından birinin (kendisinin veya hizmet sağlayıcısının) yurt dışında bulunduğu durumlarda kuruluş; ödeme işleminin sorunsuz gerçekleşebilmesi için verilerin 6698 sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu’na uygun olmak şartıyla yurt dışına aktarımını sağlayabilecek. Ancak TCMB tarafından ödemeler alanının gelişimini olumsuz etkileyeceğine kanaat getirilirse, veri aktarımının durdurulmasına veya bunlara ilişkin ilave sınırlandırmalara karar verilebilecek.